Typowy dzień z życia robaka cmentarnego. Osiem godzin harówy, kopania tuneli i przegryzania się przez trumny. W drodze do domu goni cię jeszcze kret. I wszystko to dla kilku kęsów gnijącego mięsa. A robak chciałby czegoś więcej. Robak śni o legendarnym daniu - wiecznie świeżym, nietkniętym przez czas trupie kogoś świętego. Wiem, że wzruszył was los robaka, ale otrzyjcie łzy. Ktoś go najzwyczajniej w świecie oszukał. Pomysł, że ciała świętych się nie psują jest dziwny nawet jak na katolików. Zupełnie jakby pochodził z jakiegoś obcego świata, gdzie sposób w jaki gniją zmarli ma jakiekolwiek znaczenie. To musiała być naprawdę zwariowana rzeczywistość - i taka w istocie była. Aby zrozumieć dlaczego ciała świętych zachowują świeżość, należy przyswoić sobie odrobinę średniowiecznej mentalności.

Śmierć pojmowano w średniowieczu inaczej niż dziś. Ściślej mówiąc w ogóle jej nie pojmowano, z chowaniem żywych ludzi włącznie. Choć ludzie jako tako wiedzieli jak rozpoznać śmierć, rozumieli, że z tymi przesłankami bywa różnie. Ktoś może się nie ruszać, mieć płytki oddech, a potem ożyć. Śmierć stopniowano. Ludzie byli mniej lub bardziej martwi. Także w naszej kulturze śmierć niczego jeszcze nie kończy. Oznacza jedynie zawieszenie pomiędzy żywym a martwym, ze wskazaniem na to drugie. Istnieje przyzwolenie, aby tuż po śmierci żegnać się z takim ciałem niemal jak z żywą osobą. Do symbolicznego opuszczenia świata żywych służy pogrzeb.

Średniowieczni ludzie mieli pod tym względem już zupełnie namieszane w głowach. Nawet ciało w zaawansowanym stadium rozkładu mogło kontaktować się z żywymi. Wierzono, że zwłoki mogą zdradzać intencje zmarłego, a truposz może wskazać na coś palcem. W Strange Histories: The Trial of the Pig, the Walking Dead, and Other Matters of Fact from the Medieval and Renaissance Worlds, znajdziemy na to parę przykładów. Sądzono np. że zwłoki będą krwawić w obecności mordercy. W 1267 w Badenii mordowano z tego powodu Żydów. Uznano bowiem, że w ich obecności twarz martwego chłopca zarumieniła się.

Także fazy rozkładu miały swoje znaczenie. Ciało czarne i spuchnięte mogło świadczyć o złym prowadzeniu się za życia. Zwłoki blade, dobrze zakonserwowane, interpretowano jako przejaw pobożności. Kościelnych hierarchów nie chowano więc w ziemi, a w kryptach - i to w matrioszkach złożonych z kilku metalowych trumien. Sprzyjało to naturalnej mumifikacji co było dowodem ich boskiej przychylności. Ciało mniej rozłożone, a więc niejako "bardziej żywe" świadczyło o zatrzymaniu się pomiędzy tym a tamtym światem. Taki "żywo-martwy" święty był idealnym pośrednikiem pomiędzy Bogiem a ludźmi. Kiedy ktoś powszechnie zły uchronił się przed robakami uważano to za sprawkę diabła. Ktoś taki był aż tak zły, że nawet szatan nie chciał go w piekle. Taki przypadek opisuje Mickiewicz w wierszu "Popas w Upicie". Inspiracją dla poety były zwłoki Władysława Sicińskiego, posła który jako pierwszy użył liberum veto. Jego zasuszone ciało przechowywano na Litwie aż do XIX wieku, jako dowód jego podłości.

Jedyną tajemnicą, a zarazem jedyną odpowiedzią, na to co dzieje się z ciałami świętych, jest wiara. Poza tym nie ma czego wyjaśniać. W dziejach życia na Ziemi jeszcze żadne martwe ciało nie przetrwało w nienaruszonym stanie. Słowa te mogą dziwić ludzie obeznanych z katolickimi portalami. Co rusz pojawiają się tam przecież zdjęcia wystawionych w gablotach ciał, czy to św. Ojca Pio czy św. Bernadety. Mimo, że od ich śmierci upłynęło wiele lat, ich twarze wyglądają jak żywe. Tak naprawdę mamy tu do czynienia z zawoalowanym oszustwem. Kościół nie ma problemu z przyznaniem, iż to czym zachwycają się wierni to jedynie maski. Twarz i dłonie św. Bernadety zostały wykonane z wosku, podczas ostatnich oględzin ciała w roku 1925. Prawdziwa twarz świętej wyglądała typowo dla zmumifikowanych zwłok. Pozbawiona była oczu i nosa, a zachowana skóra była czarna i pomarszczona. Fantazja poniosła kościelnych hierarchów w przypadku Ojca Pio. Podczas jego ekshumacji w 2008 roku okazało się, że głowa świętego uległa rozkładowi. Widać było gołą czaszkę, zachował się jedynie podbródek. Specjaliści z londyńskiego „Madame Tussaud” wykonali hiperrealistyczną silikonową podobiznę świętego. Choć nikt tego nie ukrywa, nie dowiemy się o tym dopóki wprost nie zapytamy. W innym razie Kościół z radością popatrzy jak bijemy pokłony przed "cudownie zachowanym ciałem"