W odpowiedzi na rosnącą popularność horoskopów, w 1975 magazyn The Humanist opublikował manifest antyastrologiczny. Pod listem podpisał się cały świat nauki w tym 18 noblistów. Ciekawsze jest jednak to, kto nie podpisał się pod krytyką astrologii. Był to jeden z najbardziej wpływowych filozofów XX wieku, ekscentryczny Paul Feyerabend. W przypadku Feyerabenda było to do przewidzenia. Wcześniej bronił m.in. voodoo, czarów, i akupunktury. Szokujące było to, że manifestu nie podpisał też Carl Sagan, wówczas największy naukowy celebryta od czasów Einsteina.

Jak Sagan bronił się przed podpisaniem listu, jednocześnie nie wierząc w astrologie? Po pierwsze przyjął stanowisko znane jako epistemologia cnót. Krytyka horoskopów była ponoć zbyt agresywna, pełna pogardy i autorytarnego tonu. Drugi argument był jeszcze gorszy. Choć Sagan przyznał, że nauka podważa jakikolwiek sens astrologii, to przecież kiedyś może się to zmienić! W ten sposób można bronić absolutnie każdej bzdury jaka przyjdzie nam do głowy. Dokładnie taką linie obrony obiera Olga Tokarczuk

Przyznam, że jestem całkowitym ignorantem, jeśli chodzi o twórczość Tokarczuk. W socjologii jest takie pojęcie jak celebrity text, czyli kilka faktów o sławnej osobie, które czynią ją sławną. W przypadku pisarki jest to feminizm, ekologia, no i Nagroda Nobla oczywiście. Jednak dla środowiska ezoterycznego Pani Olga jest przede wszystkim praktykującą astrolożką. Wojciech Jóźwiak, twórca neoszamańskiego serwisu taraka twierdzi nawet, że "Nobla dostała nie tylko ona osobiście, i nie tylko polska literatura, ale także w jakimś stopniu astrologia". Astrologia dostała Nobla, no ja pierdole.

Nie udało mi się wyguglować żadnej wypowiedzi naszej noblistki, w której przyznałaby się do wiary w astrologie. Jednocześnie jej fascynacja tą ślepą ścieżką umysłu jest niepokojąca. Jej argumenty za astrologią są przy tym zadziwiająco nieprzemyślane. "Całkiem dobrze poruszam się w astrologii. Podoba mi się, jako swego rodzaju sztuka, którą ludzie uprawiają od tysiącleci. Astrologia jest starsza niż psychologia, starsza niż nauka w ogóle. I przez tysiące lat wykształciła wiele ciekawych odkryć". Szkoda, że to samo można powiedzieć o siostrze astrologii - czyli o sztuce okradania ludzi. Złodziejstwo również jest starsze niż psychologia, jest sztuką, a także wypracowało wiele odkryć. No i działa - w przeciwieństwie do astrologii.

W audycji "o szkodliwości dosłowności i wartości z astrologii" Tokarczuk pomaga Tomasz Stawiszyński. Noblistka używa swojego ulubionego argumentu - nauka nie akceptuje astrologii, ale to się może zmienić. Stawiszyński, jak sam twierdzi, nie wierzy w horoskopy. Nie mniej wyciska z siebie siódme poty, by powiedzieć coś dobrego o astrologii. Nazywa ją filozofią, rodzajem opowieści o świecie, protopsychologią i skarbnicą pojęć. Dziennikarz (i filozof) powołuje się przy tym na rozmowy z Piotrem Piotrowskim, prezesem Polskiego Towarzystwa Astrologicznego. Rozmowy te rzekomo dowodzą, iż astrologia to coś więcej niż gazetowe przepowiednie.

Jako wścibski, wredny knur odnalazłem ową rozmowę. Ostatnia jaka się wyświetla nosi tytuł "Horoskop na 2020". Posłuchałem Pana Piotrowskiego. Kilkadziesiąt minut ogólników i może z dwa konkrety. Pierwszy - Kidawa-Błońska odniesie sukces w wyborach prezydenckich. Drugi - Trump wygra wybory w USA. Robi wrażenie prawda? Od razu czuć, że prawdziwa astrologia to coś więcej niż gazetowe przepowiednie.

Język uczy nas, że to, co ładne musi być dobre. Zachować się brzydko to zachować się źle. W konsekwencji disnejowskie bohaterki mają piękne twarze, a czarnym charakterom pozostają paskudne mordy. Połączenie dobrego z ładnym jest tak mocne, że fałszuje rzeczywistość. Kiedy do 26-letniej siostry Faustyny przychodzi Jezus, okazuje się seksownym, białym mężczyzną o uwodzicielskim spojrzeniu. Bo przecież Chrystus nie mógł być brzydkim, będąc dobrym!

Wspólnoty językowe to tak naprawdę osobne światy. W naukach o kulturze od lat 80. nazywamy je światami myślowymi. Biblijnym światem myślowym jest starożytny Bliski Wschód. Już nawet wierzący przyznają, że Pismo Święte jest zlepkiem przekazów krążących po tamtych terenach od wieków. „Badanie” Biblii oparte na czytaniu polskiego przekładu już nie wystarczy. Możecie nauczyć się księgi Hioba na pamięć, ale nie zrozumiecie jej autora. Jego czytelnicy znali wiele podobnych historii. W Egipcie był książę Job (Ajjabu). Podobną historię zawiera grecki mit o królowej Niobe. Mezopotamska legenda o królu Kerecie to dosłownie opowieść o Hiobie, tylko z dodatkową ilością bogów.

Nie zobaczymy świata takim, jakim widzieli go autorzy Biblii, dopóki nie wyjdziemy poza własną kulturę. Obawiam się, że metoda, która do tego prowadzi, nie spodoba się katolikom. Polega na nieustannym przypominaniu sobie kim jesteśmy i jaki jest nasz kulturowy bagaż. Brzmi to jak czarny sen konserwatystów. Dystansowanie się od własnej kultury - toż to prosta droga do gejowskiego klubu!

Obrzydzenie księży profesorów do relatywizmu jest tak wielkie, że nawet Pismo Święte go nie przemogło. Dowodzi tego pewne wydarzenie z 2019 r. Do Polski ze swoją doroczną konferencją przybyli badacze z European Association of Biblical Studies - 350 wystąpień na 98 panelach dyskusyjnych. Impreza nie cieszyła się jednak zainteresowaniem profesorów KULu i papieskich akademii. Ci przyzwyczajeni są do biblijnych konferencji w stylu "Bóg jest miłością". Tymczasem już na pierwszym panelu specjaliści od języka akadyjskiego dowodzili, że w Babilonie wróżono z węży (ofiomancja), które umieszczano pomiędzy kobietą a mężczyzną. Jakieś skojarzenia? Taka wiedza brzmi jak coś z czego należy się wyspowiadać. 

Jeśli moje złośliwości wydają się mało wiarygodne, wyzłośliwię się ustami szefa Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. "Z pewną rodzaju goryczą powiem, że spodziewałem się szturmu polskich pracowników uczelni o charakterze konfesyjnym, z wydziałów teologicznych. Mogliby zaprezentować tutaj swoje badania w międzynarodowym towarzystwie. Widocznie termin nie odpowiadał" (wywiad tutaj).