Jednym z najstraszniejszych momentów mojego dzieciństwie, było wysłuchiwanie bajek Hansa Christiana Andersena. Na szczęście niewiele z nich pamiętam. Kojarzę okładkę kasety, były na niej łabędzie. Pamiętam też, że główna bohaterka szyła ubrania z pokrzyw zerwanych na cmentarzu. Tak! Właśnie takie bajki puszczali mi moi rodzice! Nie wiem czy nie powinienem ich za to pozwać. Obecnie jako (wciąż jeszcze) dwudziestoparolatek nadal boję się łabędzi i icj złowieszczych dziobów.
Szukając odpowiedzi na pytanie czy padłem ofiarą maltretowania, natrafiłem na książkę You Might Be a Zombie o animowanych postaciach ze zwichrowanym dzieciństwem. Jeśli byliście niekochani i zaniedbywani przez rodziców, to może pocieszy was że, w kreskówkowym świecie z grubsza 80 procent wszystkich dzieci to szwendające się bez celu sieroty. Gdzie są rodzice siostrzeńców Kaczora Donalda? Według oryginalnego komiksu rodzice Hyzia, Dyzia i Zyzia wciąż żyją, a jakoś nie interesują się losami swoich dzieci. Jeszcze gorzej trafiły Wojownicze Żólwie Ninja. Ze wszystkich możliwych miejsc na Ziemi, trafiły do wielkiego zmutowanego szczura, który nakłaniał je do bicia i przetrzymywał w kanałach niczym Josef Fritzl.
Szukając odpowiedzi na pytanie czy padłem ofiarą maltretowania, natrafiłem na książkę You Might Be a Zombie o animowanych postaciach ze zwichrowanym dzieciństwem. Jeśli byliście niekochani i zaniedbywani przez rodziców, to może pocieszy was że, w kreskówkowym świecie z grubsza 80 procent wszystkich dzieci to szwendające się bez celu sieroty. Gdzie są rodzice siostrzeńców Kaczora Donalda? Według oryginalnego komiksu rodzice Hyzia, Dyzia i Zyzia wciąż żyją, a jakoś nie interesują się losami swoich dzieci. Jeszcze gorzej trafiły Wojownicze Żólwie Ninja. Ze wszystkich możliwych miejsc na Ziemi, trafiły do wielkiego zmutowanego szczura, który nakłaniał je do bicia i przetrzymywał w kanałach niczym Josef Fritzl.
"Czerwony Kapturek i "Królewna Śnieżka", mają niewiele wspólnego ze swoimi średniowiecznymi pierwowzorami. W XX wieku większość bajek (może poza "Jasiem i Małgosią") pozbawiono brutalnych scen i ociosano z szokujących wątków. Tymczasem oryginalne fabuły tych wszystkich "Królowych Śniegu" i "Kopciuszków" to pełne zboczeń rzeźnie! "Czerwony Kapturek" jakiego kojarzymy, inspirowany jest na edycji Le Petit Chaperon Rouge z roku 1697. Historia wygląda bardzo podobnie, z tym, że ta z 1697... kończy się w momencie w którym wilk wszystkich zżera. Nie ma w niej bohaterskiego leśniczego ani dobrego zakończenia. Mimo to, jest to jedna z najbardziej lajtowych wersji Kapturka jakich znamy. W większości średniowiecznych wersji, takich jak XIV wieczna włoska baśń "Fałszywa babcia", mamy zarówno seks jak i kanibalizm. Zwykle wilk nie zjada babci, a podaje ją kapturkowi do kolacji, Mała szamie własną babcie i kończy w łóżku z wilkiem.
Jeszcze większą ilość wątków kanibalistycznych znajdziemy w "Królewnie Śnieżce". Zła królowa, zazdrosna o urodę Śnieżki, postanawia ją zabić. W dzisiejszych wersjach od biedy usłyszymy, iż jako dowód morderstwa pragnie zobaczyć serce Śnieżki. Jeszcze niedawno, chciała owe serce także zjeść. W wersji braci Grimm z 1812, chce zjeść nie tylko serce, ale także jej wątrobę, płuca i jelita. Dodajmy, że u braci Grimm Śnieżka ma zaledwie 7 lat. Książę, którego pocałunek ratuje Śnieżkę, ma zatem dość oryginalne preferencje seksualne.
Jeszcze większą ilość wątków kanibalistycznych znajdziemy w "Królewnie Śnieżce". Zła królowa, zazdrosna o urodę Śnieżki, postanawia ją zabić. W dzisiejszych wersjach od biedy usłyszymy, iż jako dowód morderstwa pragnie zobaczyć serce Śnieżki. Jeszcze niedawno, chciała owe serce także zjeść. W wersji braci Grimm z 1812, chce zjeść nie tylko serce, ale także jej wątrobę, płuca i jelita. Dodajmy, że u braci Grimm Śnieżka ma zaledwie 7 lat. Książę, którego pocałunek ratuje Śnieżkę, ma zatem dość oryginalne preferencje seksualne.
Niektóre z bajek tak ocenzurowano, że straciły sens. Taką bajką, w której nie wiadomo o co chodzi, jest "Śpiąca Królewna": księżniczka po ukłuci się wrzecionem w palec zapada w sen, z którego budzi ją pocałunek przystojnego księcia. Na pierwszy rzut oka widać, że ktoś mocno majstrował w fabule. Wątki wybitnie się nie kleją. Dlaczego pocałunek miałby odczynić magiczne ukłucie? Wszystko wyjaśnia się w najwcześniejszej wersji "Śpiącej Królewny" pióra Giambattisty Basilea. Książę, który przybywa do królewny bynajmniej nie zadowala się pocałunkiem. Frywolnie sobie z nią poczyna, do tego stopnia, że ta rodzi mu dzieci. Wszystko to bez budzenia się! Głodny niemowlak, chce dobrać się do cycuszków mamusi przez pomyłkę ssie jej palec. Ten sam palec, którym ukłuła się w felerne wrzeciono. Malec wysysa zły czar, księżniczka budzi się i wszyscy żyją długo i szczęśliwie.
Wśród bajek spisanych przez Basilea, mamy także pierwszą wersje Kopciuszka. Poza motywem księcia szukającego swej wybranki po buciku, nic nie jest w tej bajce takie jakie znamy. Wersja Kopciuszka jaką wszyscy mamy w pamięci, pochodzi od Charlesa Perrault. Wariant braci Grimm nie znalazł sobie tylu entuzjastów. Być może dlatego, że jest na każdym kroku straszliwie brutalny. Na przykład, kiedy złe siostry chcą dostosować swoje stopy do rozmiaru pantofla obcinają sobie palce i pięty! Po wszystkim, kiedy książę rozpoznaje już Kopciuszka, ptaki wydziobują siostrom oczy! Koszule z pokrzyw Andersena nie wyglądają przy tym tak najgorzej.
Wśród bajek spisanych przez Basilea, mamy także pierwszą wersje Kopciuszka. Poza motywem księcia szukającego swej wybranki po buciku, nic nie jest w tej bajce takie jakie znamy. Wersja Kopciuszka jaką wszyscy mamy w pamięci, pochodzi od Charlesa Perrault. Wariant braci Grimm nie znalazł sobie tylu entuzjastów. Być może dlatego, że jest na każdym kroku straszliwie brutalny. Na przykład, kiedy złe siostry chcą dostosować swoje stopy do rozmiaru pantofla obcinają sobie palce i pięty! Po wszystkim, kiedy książę rozpoznaje już Kopciuszka, ptaki wydziobują siostrom oczy! Koszule z pokrzyw Andersena nie wyglądają przy tym tak najgorzej.
26 komentarze
Mam niejasne wrażenie ze "Królewna Śnieżka" jednak niekoniecznie ma średniowieczne korzenie (tzn. może ma, ale chyba to nie jest udowodnione?). W sprawach tak niejednoznacznych jak historia literatury łatwo samemu siebie wprowadzić w błąd ;)
OdpowiedzUsuńhttp://img4.wikia.nocookie.net/__cb20131003005235/degrassi/images/7/70/Right-in-the-childhood.jpg
OdpowiedzUsuńSzanownego autora bardzo interesującego zresztą bloga ;) charakteryzuje myślenie ahistoryczne niestety. Owszem opowieści z wieków średnich ociekają krwią :) No i co z tego ? Trzeba pamiętać, że wtedy takie atrakcje jak wieszanie, łamanie kołem, ćwiartowanie na oczach zgromadzonej gawiedzi były na porządku dziennym :) tak więc wtedy, że wstrząsnąć słuchaczem to należało się postarać. Z biegiem czasu okrucieństwa przestały być wystawiane na widok publiczny więc i te opowieści złagodzony :) ... Rozważając tego typu ciekawostki ZAWSZE należy je umieszczać w kontekście historycznym :)
OdpowiedzUsuńAle generalnie blog jest OK :) i tak trzymać. Pozdrawiam Autora ...
Myślisz, że tego nie rozumiem? :)
UsuńNapisałem na e-mail bynajmniej@gmail.com wiadomość. Radzę się nią zainteresować, temat jest bardzo ciekawy. Dotyczy weryfikacji pewnej osoby. W przypadku zapoznania się z treścią, proszę o mejlową odpowiedź lub o stosowny komentarz tutaj.
OdpowiedzUsuńO którego maila chodzi?
UsuńODPOWIEDŹ: Chodzi o 'Pewien szarlatan i próba jego weryfikacji.' Wspominam w tej wiadomości o ciekawym przypadku z sieci. To, o czym mowa, aż prosi się o sceptyczne omówienie. Liczę na odpowiedź mejlową.
UsuńProszę wybaczyć, że tak się wcinam, ale właśnie to obejrzałem:
Usuńhttps://www.youtube.com/watch?v=msCZzyR0KBA
i zaciekawił mnie ten filmik. Pan Barski powiedział: "toczy się aktualnie postępowanie prokuratorskie i będzie skierowana sprawa do sądu o zniesławienie"
Nie mam pojęcia jaki jest finał tej sprawy. Bardzo ciekawe jak przed sądem można dowodzić prawdziwości zdjęcia, które przedstawia UFO, prawdopodobnie chodzi o to że Barski został oskarżony o fałszerstwo. Może dało by się coś więcej dowiedzieć o tym procesie?
Przede wszystkim należy zaznaczyć, że baśnie braci Grimm to nie baśnie - bracia byli etnografami i zebrali po prostu krążące w formie ustnej opowieści i legendy ludowe, z całą ich dosadnością. Jest tam na przykład opowieść o nieskończenie cierpliwej i wiernej dziewczynie, która nadal wierzy w Chrystusa, gdy ojciec objął jej siekierą dwie ręce.
OdpowiedzUsuńCzęść tego co znamy jako bajki, pierwotnie była historyjkami do straszenia dzieci, w stylu: nie zaglądaj do studni dziecko, bo jak w tej bajce wyjdzie utopiec i odgryzie ci głowę. Swego czasu w anglii piastunki straszyły dzieci, że jeśli będą ssały palce, to przyjdzie krawiec i im obetnie.
Pierwotnie w Niemczech:
Usuńhttp://pl.wikipedia.org/wiki/Sta%C5%9B_Straszyd%C5%82o
Bracia Grimm to co zebrali potem jeszcze obrabiali tak żeby pasowało do ich wizji świata i kultury ludowej. Plus otoczka literacka. Więc ich baśnie odbiegają nieco od oryginałów...
UsuńA właśnie, że baśnie. Pierwotnie baśń była gatunkiem literackim skierowanym do dorosłych odbiorców, nie do dzieci, choć nie wykluczano młodszych od ich słuchania. Podobnie zresztą było z bajką. Bajka jako utwór literacki (a jako takie klasyfikowane są także filmy) skierowany do dzieci, to współczesne, potoczne znaczenie tego słowa. Jak Autor słusznie zauważył, gdzieś w pierwszej połowie XX w. oryginalne, często pełne przemocy i seksu opowieści dla dorosłych zaczęto przerabiać na literaturę dziecięcą. Porównaj np. oryginalne Baśnie tysiąca i jednej nocy z ich wersją dla dzieci opracowaną przez Leśmiana. To samo jest z Baśniami braci Grimm. Nie wiem, czy w ogóle mamy w Polsce wydanie wiernego ich tłumaczenia poza wersjami zinfantylizowanymi.
UsuńKrakus
Ja to tylko tak położę, w kwestii siostrzeńców Donalda.;)
OdpowiedzUsuńhttp://mistycyzmpopkulturowy.blogspot.com/2013/02/mroczny-sekret-siostrzencow-donalda.html
Pod linkiem kryją się parszywe insynuacje, jakoby siostrzeńcy przełożyli swoje skrzydła do śmierci ojca.
UsuńOj! To nie są insynuacje, to są wnioski wywiedzione z poważnych przesłanek! O!
UsuńJa tylko nadmienię, że Śpiąca Królewna nie zakończyła się szczęśliwie po wyssaniu palca. Dalej królewna pojechała do zamku króla i miała problemy z teściową. Teściowa nakazała zabicie dzieci i podała je królowi do zjedzenia.
OdpowiedzUsuńKiedyś pisałem na SW o ewolucji bajek (tytuł pochodzi o redakcji):
OdpowiedzUsuńhttp://www.spidersweb.pl/2013/12/ewolucja-bajek.html
Na studiach zmuszali mnie do czytanie morfologi bajki Władimira Proppa. Pamiętam z tego tylko tyle, że było to zajebiście nudne :)
UsuńBracia Grimm zebrali wiele opowieści, początkowo pracując czysto naukowo, dopiero potem okazało się, że baśnie można nieco wygładzić i sprzedawać jako literatura dla dzieci, równiez dlatego, że dorośli nie chcieli tego czytać, włąsnie uważając, że takie bajanie to dla młodszych. Andersen swoje baśnie wymyślał sam i na mój gust one często są bardziej zryte, brakuje im logiki, jakiejś głębi, albo po prostu są głupie.
OdpowiedzUsuńInna kwestia, że baśnie, nawet z całym swoim okrucienstwem, miały spełniać okreslona rolę edukacyjną (jak wspomnieli przedmówcy) i wiele z nich nijak nie przystaje do dzisiejszej rzeczywistości...
(PS. jako ciekawostka, kiedyś ogladałam dokument poświęcony Andersenowi, podobno był to głeboko religijny homoseksualista, który do końca życia pozostał prawiczkiem; konflikt między wiarą i byciem homo miały go wprawiac w stan depresji i częsciowo tłumaczyć klimat jego opowieści)
Pozdrawiam!
Też mi nowości, przecież zawsze wiadomo, że wilk/książę czy inny petent zawsze w domyśle przeleci obecne w bajce dziewczę, o bajkowych sierotach pisali Campbel i Bettleheim, a kary dla złych kobiet w bajkach to pokłosie polowań na czarownice. Nie postarałeś się tym razem
OdpowiedzUsuńCo to za freudowska interpretacja? :) Stare złe baby w bajkach są pokłosiem polowań na czarownice? Przecież w średniowieczu nie było polowań na czarecznice. Może w starych bajkach były złe staruchy, bo kiedyś naprawdę były takie złe staruchy - mądrze, szeptuchy, wiedzące - i tym podobne. Tu nie trzeba tworzyć symbolicznych bytów, Zresztą, to ci sami, co ustali że godzilla jest materializacją japońskich wyrzutów sumienia po wojnie z Chinami?
UsuńW czasach gdy nie było telewizji,ludzie w większości nie umieli czytać,takie baśnie opowiadano sobie wieczorem w karczmie.Te bajki nigdy nie były dla dzieci.To takie horrory dla dorosłych.
OdpowiedzUsuńJedna uwaga: Królewna Śnieżka w wersji Grimmów, wbrew popularnemu przekonaniu, nie zostaje obudzona przez pocałunek księcia - to motyw z "Cierniowej Różyczki" czyli popularnej "Śpiącej Królewny", kojarzony ze Śnieżką bodajże dopiero od czasów ekranizacji Disneya. U Grimmów kawałek zatrutego jabłka wypada z przełyku Śnieżki, kiedy wóz, którym książę wiezie jej trumnę, podskakuje na wyboju. Niby drobiazg, ale po co utrwalać mylne przekonania ;)
OdpowiedzUsuńdzięki :)
UsuńZawsze do usług :)
UsuńSzanowni Państwo, bardzo zainteresował mnie temat baśni braci Grimm, jak widać jest tutaj spore pole do zastanowienia i interpretacji. Gdzie można znaleźć takie baśnie w przekładzie jak najbliższym ich oryginałowi? Czy zostało kiedykolwiek wydane jakieś wydanie naukowe / krytyczne?
OdpowiedzUsuń