Natknąłem się na dwa teksty, skądinąd poczytnych autorów, na temat tak zwanej "pseudosymetrii autorytetu naukowego" i nie jestem pewien, czy się z nimi zgadzam. Czym jest i jak wygląda w praktyce to cholerstwo? Wyobraźmy sobie telewizyjną debatę na temat bezpieczeństwa. Dyskusja dotyczy spadku przestępczości w Nowym Jorku w ostatnich 20 latach. Jeden z siedzących w studiu ekspertów uważa, że to zasługą poczynań policji. Drugi ekspert kategorycznie się z tym nie zgadza. Uważa, że to spadek bezrobocia i walka z ubóstwem poprawiły bezpieczeństwo nowojorczyków! Mniej więcej tak wygląda większość telewizyjnych sporów. Rozsądek podpowiada nam, że najpewniej w obu opiniach kryje się odrobinę racji i tak naprawdę wszystkie te czynniki odegrały swoją rolę. Odczuwamy naturalny opór przed obraniem skrajnego stanowiska w temacie, w którym nie mamy wyrobionego zdania. Choć w codziennym życiu strategia ta przynosi korzyści, to w sporze opartym na dowodach nie ma racji bytu. W powyższym przykładzie rację miał pierwszy z ekspertów. To działania policji odegrały kluczowa rolę w walce z nowojorskim bezprawiem. Nawet z pozoru w wyrównanym sporze, może zdarzyć się, że racja leży w całości tylko po jednej ze stron. Prawda nie zawsze leży po środku.
W tematach w których brak nam wiedzy asekuracyjnie nie optujemy za skrajnościami. Istnieje zatem pokusa naświetlenia problemu w ten sposób, aby nasze zdanie znalazło się gdzieś pośrodku. Jeśli uda nam się przedstawić problem tak, że to nasz pogląd będzie tym umiarkowanym, zasada prawdośrodkizmu wepchnie ludzi w nasze brudne łapska.
Dla przykładu zobaczmy jak robi to dziennikarz Edwin Bendyk w przypadku GMO. Według Bendyka, rozprawiając na temat organizmów modyfikowanych genetycznie należy przekreślić dwa skrajnie, fundamentalne stanowiska. No i słusznie, zatem przekreślamy. Po jednej stronie entuzjastycznie nastawieni naukowcy,. Po przeciwnej ludzi przychodzący na manifestacje z doszytymi ogonami szczura.. Przekreślamy, ciach! Zostaje pogląd, że w sumie z GMO to nic nie wiadomo, a jak nie wiadomo to jednak NIE. Pytanie, dlaczego po jednej stronie odjęliśmy bioinżynierów, a po drugiej oszołomów przebranych za zmutowane szczury? Czy po tamtej stronie nie należało odjąć adekwatny poziom oszołomstwa, powiedzmy osoby zakochane w GMO i przebierające się za gigantyczne pomidory? Dość łatwo jest przesunąć i rozszerzyć skale, tak aby nasz pogląd znalazł się pośrodku. Tym sposobem każdy, nawet radykalny pogląd, da się przedstawić jako umiarkowany.
Dla przykładu zobaczmy jak robi to dziennikarz Edwin Bendyk w przypadku GMO. Według Bendyka, rozprawiając na temat organizmów modyfikowanych genetycznie należy przekreślić dwa skrajnie, fundamentalne stanowiska. No i słusznie, zatem przekreślamy. Po jednej stronie entuzjastycznie nastawieni naukowcy,. Po przeciwnej ludzi przychodzący na manifestacje z doszytymi ogonami szczura.. Przekreślamy, ciach! Zostaje pogląd, że w sumie z GMO to nic nie wiadomo, a jak nie wiadomo to jednak NIE. Pytanie, dlaczego po jednej stronie odjęliśmy bioinżynierów, a po drugiej oszołomów przebranych za zmutowane szczury? Czy po tamtej stronie nie należało odjąć adekwatny poziom oszołomstwa, powiedzmy osoby zakochane w GMO i przebierające się za gigantyczne pomidory? Dość łatwo jest przesunąć i rozszerzyć skale, tak aby nasz pogląd znalazł się pośrodku. Tym sposobem każdy, nawet radykalny pogląd, da się przedstawić jako umiarkowany.
17 komentarze
Haha, czyli jeśli ja ogłoszę, że jesteś małpoludem, to szansa, że to prawda wyniesie 0.5. Genialne. Czekaj, zaraz pogadam z żoną, to Twoje szanse na ocalenie człowieczeństwa zmaleją do 0.33.
OdpowiedzUsuńRewelacja Panie Michale jak zawsze
OdpowiedzUsuńPodpisuję się pod przedmówczynią/przedmówcą.
UsuńRozumiem Panie Michale, że chciał Pan przyjąć prawdośrokizmiczną postawę wobec linkowanych w pierwszym zdaniu autorów. Wyszło nieźle.
"Nieźle" to też jakiś prawdośrodkizmem. Takie ani dobrze, ani źle :)
UsuńMam wątpliwości co do twierdzenia kłopot w debatach tkwi w powściągliwości prowadzących do stawiania finałowego twierdzenia. Kłopot w tym że prowadzący zachowują się bardziej jak słuchacze niż ci którzy mają panować nad debatą. W rezultacie w studiu robi się chaos. W moim odczuciu prowadzący powinien bezlitośnie wytykać błędy logiczno-językowe, sofizmaty i metody erystyczne. Innymi słowy sam powinien być bardzo świadomy sposobów nieuczciwej dyskusji i z pełną stanowczością egzekwować swoje prawo do wyłączenia mikrofonu gościowi który się zagalopował.
OdpowiedzUsuńPodoba mi się takie spojrzenie na rolę osób prowadzących publiczną debatę, ale niestety mamy niewielu dziennikarzy, którzy sami są wystarczająco wykształceni/świadomi/przygotowani do jej pełnienia. No i w rezultacie słyszy się w mediach takie bzdury nieraz, że głowa mała.
UsuńCzy Gembarowskiego nie odsunięto kiedyś od prowadzenia programu, po tym jak zbyt dociekliwie odpytywał jednego z polityków? :) Nie wiem, być może to widzowie nie chcą aby prowadzący stawali po którejś ze stron. Za to Jest coś jeszcze gorszego - zachwycanie się swoim gościem i lizanie mu tyłka - obecne w mediach o skonkretyzowanych światopoglądach. Kiedyś słyszałem jak prowadzący audycje pytał Zygmunta Solorza, jak on robi, że jest takim wspaniałym człowiekiem :)
UsuńTwierdzi że sam się odsunął: https://www.youtube.com/watch?v=MKgLbNkC_-o
UsuńAcz na dzisiejsze standardy to jego zachowanie w tym wywiadzie:
https://www.youtube.com/watch?v=uOD8h-aTgeo
wydaje mi się dość grzeczne, chociaż to ewidentnie Krzaklewski wygrał dzięki opanowaniu i spokojowi.
W tym kontekście metoda stawiania naprzeciwko siebie oponentów jest całkiem sensowna, wygodna i bezpieczna. Jak się przestaje mieć nad nimi kontrolę to prowadzącemu wystarczy się zamknąć, odsunąć i pozwolić żeby zagryzali się nawzajem, samemu mając czyste konto.
Widz generalnie pewnie by wolał żeby prowadzący miał jego - widza opinie i po jego stronie się opowiadał.
Są przesłanki za tym żeby prowadzący wyrażał opinie jak i za tym żeby jej nie wyrażał, w moim odczuciu są z grubsza równoważne. Prowadzący sprawujący piecze nad erystyką ma do dyspozycji narzędzia jako tako obiektywne bo nie skupione na sprawdzaniu kto mówi prawdziwą prawdę a kto łże kłamiąc podstępnie.
Z lizaniem tyłków się nie spotykam za często na szczęście ale też może to wynikać z tego że unikam tv.
Po zapoznaniu się z treścią wpisu szanownego autora, pobredzę trochę:
OdpowiedzUsuńZ kim i gdzie by ta prawda sobie nie leżała, tkwi w tych durnych debatach tajemnica mała, nie chodzi w nich o PRAWDĘ, ktoś ma wątpliwości?, OGLĄDALNOŚĆ przysporzy z dochodu radości. Stąd taki do półgłówków mrug oka i gest: - może nie do końca, ale coś w tym jest!
2+2=4,5 :)
OdpowiedzUsuńjak zwykle dobry tekst
OdpowiedzUsuńco do Nowego Yorku to niektórzy łączą spadek przestępczości w latach 90. z zalegalizowaniem aborcji na początku lat 70.
OdpowiedzUsuńHmm... doza zaskoczenia z tej wieści nie mała, skąd wiedzieli "co" skrobać, że w NY to działa? Mawiał Korwin, aborcja? Nie daje wyników! Jak poznać, których trzeba skrobać skurczybyków?
UsuńDyskutowaliśmy już o tym kiedyś na blogu, rzecz znana jako hipoteza Donohue-Levitta. Nie chodziło w niej o NY ale o USA, gdzie aborcja została odgórnie zalegalizowana chyba w 73'. W NY dopuszczał aborcje już wcześniej, zaś spadek przestępczości w NY był o wiele dłuższy i głębszy niż średnia dla USA
UsuńInni zaś z wprowadzeniem benzyny bezołowiowej. Tylko że wtedy przestępczość powinna spaść tak samo na wszystkich dotkniętych obszarach. A zdaje się w Nowym Yorku spadła bardziej.
OdpowiedzUsuńInnym wariantem prawdopodośrodkowizmu jest "niewykluczyzm" częsty w streszczeniach informacji z różnych źródeł. Chodzi o to aby nie podawać informacji jako pewnych, jako asekuracja w kwestiach kontrowersyjnych. "Pojawiły się opinie że ostatnia katastrofa A 320 w Alpach to zamach terrorystyczny, wprawdzie wszyscy poważni eksperci to wykluczają i wskazują na inne przyczyny ale... nie można tego wykluczyć"; "początkowo pojawiła się wersja że kierowca naumyślnie wjechał w grupę pieszych, wedle ustaleń policji pękła mu opona, ale nie można wykluczyć że..."
OdpowiedzUsuń> "w sumie z GMO to nic nie wiadomo, a jak nie wiadomo to jednak NIE".
OdpowiedzUsuńOtóż NIE.
W sumie z GMO to nic nie wiadomo, a jak nie wiadomo to chodzi o pieniądze.
I to jest prawidłowa odpowiedź.