Jeśli pani profesor faktycznie emocjonowała się skutecznością spirytystów, to było to nieco nieprofesjonalne. Nie mniej, socjologiczne badania spirytyzmu na pewno nie polegają na tym, żeby odkrywać, czy jest on oparty na oszustwie, czy nie. Powiedziałabym nawet, że dla socjologa są to rzeczy zupełnie nieistotne (dla mnie też) :)

Być może. Nie mniej pytanie czy jest to oszustwo, a więc pytanie o naturę tego zjawiska, jest pytaniem podstawowym.

Nie. I wcale nie jest pytaniem podstawowym z punktu widzenia wszystkich nauk. Może z punktu widzenia etyki (która nauką nie jest) lub fizyki (którą zaciekawi, jak udało się zrobić, żeby stolik lewitował etc.). Nie z punktu widzenia socjologii, psychologii czy kulturoznawstwa. Jest mnóstwo innych, ciekawych i więcej mówiących pytań, np. dlaczego w jakimś okresie czasu spirytyzm był tak strasznie modny? I to jest sedno. A czy czarowali naprawdę, czy oszukiwali? Banał, bagatelka.

Nie pamiętam dokładnego sformułowania złośliwości, że wierzy w zjawiska nadnaturalne kto jest za leniwy, by nauczyć się fizyki. Ona jednak nie chwyta całego zjawiska paranormalności. Myślę, że wielu z tych ludzi jest całkiem pracowitych i nieźle inwestują wdając się w jakieś nic nie warte studia. Przypuszczam (myśląc o tych wśrod znajomych, którzy poszli w okultyzmy i z nich nie wyszli), że na początku do rzetelnej, naturalnej fascynacji światem i jego zagadkowością dochodzi niecierpliwość, rozczarowanie nauką (taka wielka, tyle kosztuje, tyle osób działa, a to i tamto ciągle jest niewyjaśnione) i doza zarozumiałości (zrobię czego inni nie zdołali, bo jestem wyjątkowy, co widać w lustrze). To początek, zupa wejściowa, tworząca nastawienie. Potem idzie gładko, oko staje się narzędziem wyspecjalizowanym w dostrzeganiu osób i opisów paranormalnych, ociężałość i nieszczególnie imponująca wartość przypadkowo napotkanych naukowców (powiedzmy: biurokratów nauki) skłania do odrzucenia ich narzędzi - a gdy wyrzuci się nakazy skrajnej ścisłości i kasowania świadectw choćby trochę skażonych podejrzeniem nierzetelności, droga robi się szeroka i łatwa i duchy, zjawy i fantazmy fluktuują niczym samoloty nad Heathrow. I wtedy nic już się nie zrobi, chyba że nastąpi prawdziwy cud i paranormalnik stuknie się w głowę i zauważy w jakiej kupie śmiecia żyje.

"I wtedy nic już się nie zrobi, chyba że nastąpi prawdziwy cud i paranormalnik stuknie się w głowę i zauważy w jakiej kupie śmiecia żyje." Nie wiem, czy jesteś tego świadomy (może jesteś), ale to brzmi trochę jak paplanina katolików, którzy wyrażają nadzieję, że każde z nas w końcu się przebudzi, zauważy, w jakiej kupie śmiecia żyje, odrzuci grzech itd. Nie przeszkadza Ci, że Twój dyskurs zbliża się do tego szczególnie nielubianego dyskursu?

Moim skromnym zdaniem, istota zjawiska jest najważniejsza, nieważne czy w naukach ścisłych czy społecznych. Chodzi o ustalenie obiektywnego stanu rzeczy. Jeżeli to bagatela, to chyba nie wiesz czym jest nauka. Dlaczego coś było modne w pewnym okresie czasu jest pytaniem interesującym (aczkolwiek nie wiem, czy zasługującym na miano problemu naukowego - zbyt wiele bzdur było modnych), ale drugorzędnym. Poza tym, jak z punktu widzenia psychologii może być nieistotne to, czy ktoś oszukuje czy nie? Przecież to determinuje motywy oraz w dużej mierze wyjaśnia samo zjawisko. Obecnie wiele rzeczy jest modnych w pewnych kręgach, jak np. różnej maści altmed, przy czym pytanie podstawowe jest: jak jest naprawdę, tzn. obiektywnie. Tu jest nauka, reszta to postmodernistyczne paplanie.

Nie odmawiałbym praw do badań nad popularnością, jednak nawet w naukach społecznych wciąż obowiązującą podstawą jest naturalizm metodologiczny. Czy to wyjaśniając reakcje w próbówce czy reakcje między ludźmi, nasamprzód odwołujemy się do świata fizycznego. Pomysł iż reakcja chemiczna czy jakieś zjawisko kultury wynika z ingerencji duchów lub aniołów wysuwa się po wyczerpaniu wyjaśnień naturalnych. Nim pozwolimy sobie na przychylne oko w stronę wyjaśnień paranormalnych, trzeba znać i wykluczyć rozwiązania pospolite. Mam nadzieje że u góry widać, iż prof Mikołejko tych wyjaśnień naturalnych nie wyczerpała. Być może właśnie dlatego, że wgląd w istotę zjawiska nie wydawał jej się nadrzędny.

Ja już teraz nie piszę o Mikołejko, ale nie, nie, nie, na miły Bóg, nawet, jeśli go nie ma, nie! Podstawą wszystkich nauk naprawdę nie jest dotarcie do fizycznej istoty jakiegoś zjawiska. To jest podstawa nauki o nazwie fizyka. A odpowiedź na pytanie, czy spirytualiści byli oszustami, socjologa informuje dokładnie o niczym. Nie jest to w ogóle pytanie z zakresu tej dziedziny. W ogóle nie potrafię wymyślić dziedziny nauki, która zajmowałaby się kategoryzowaniem świata na oszustwa i nieoszustwa. Nawet fizyka tego nie robi. Ona ewentualnie wyjaśni, jak można sprawić, żeby stolik lewitował. Oszustwem zajmuje się etyka, religia, filozofia, ale to nie są nauki.
Modną bzdurą zaś jest obecnie zaczytywanie się w "Modnych bzdurach" i wrzucanie wszystkiego, z czym się nie zgadza, do jakże pojemnego i nic już chyba nie znaczącego pojemnika pt. "Postmodernizm". Modną bzdurą jest pogarda dla postmodernizmu, nawet, jeśli nie przeczytało się nawet pół strony dzieła żadnego twórcy postmodernistycznego. Wyjątkowo irytująca ta modna bzdura.

I jeszcze jedna sprawa. Jakiś myśliciel chrześcijański (sic!) powiedział, że jeśli coś się da wyjaśnić prościej, niż poprzez metafizykę, to należy to zrobić. Zdroworozsądkowe podejście, uwielbiam takie. Bynajmniej nie jestem za odpowiedzią na pytanie "Jakie znaczenie miał spirytualizm dla społeczeństwa" (bo to chyba główne pytanie dla socjologa w tej dziedzinie), która brzmi "niezbadane są wyroki Boskie". Jestem za możliwie najrzetelniejszą analizą dokumentów z epoki i wysunięciu na tej podstawie tez w oparciu o którąś teorię socjologiczną (najlepiej o kilka, wtedy obraz jest pełniejszy). Z tym, że wyjaśnienie, że stolik lewitował, bo mu na to pozwalały prawa fizyki, w ogóle nie mieści się w obrębie zainteresowań tej dziedziny.

Jolanto powiedzmy sobie szczerze, pisanie, iż świat fizyczny jest przedmiotem badań tylko jednej nauki, fizyki, raczej tą naszą dyskusje wyczerpuje. Schodzimy w tym momencie do tłumaczenia sobie najprostszych pojęć. Fragment, że nie znasz dziedziny nauki która zajmuje się odróżnianiem fikcji od prawdy, bo "oszustwami" zajmuje się tylko religia i filozofia, brzmi dla mnie jak żart. Postmodernizm nie ma tu nic do rzeczy. Naturalizm metodologiczny, to naturalizm metodologiczny zarówno dla postmodernisty jak fanatycznego scjentyka. Jeśli ty mówisz że jest inaczej, znaczy się że ktoś z nas się myli. Bo ja rozumiem że możesz mieć inne zdanie na temat funkcjonowania nauki i tego co tak naprawdę jest w jej zasięgu, ale w tym momencie nic już nie pojmuję. Ja jednak wciąż broniłbym tezy, że pisanie o spirytystach nie posiadając rozeznania w tym kim naprawdę byli jest z lekka absurdalne. Każdy historyk wie - wcale nie musząc być jakimś specjalistą w temacie antysemityzmu - że "Protokoły Mędrców Syjonu" były fałszerstwem. Gdyby jakiś historyk tego nie wiedział, powszechnie odebrano by to za kompromitacje. Tymczasem piszesz mi, że socjolog występujący jako ekspert od spirytyzmu, może mieć o tym zerowe pojęcia, (wychodząc przy tym poza wyjaśnienia naturalne!) i wszytko jest ok, bo jest "tylko" socjologiem? Ja chyba tego nie zrozumiem.

Przez parę dni nie zaglądałem tu więc dopiero dziś zaregaguję na pytanie Joli czego jestem świadom i do czego zbliża się mój dyskurs. Zareaguję nie reagując, bo nie sądzę, bym miał potrzebę. Odpowiem grzecznie na pytanie która jest godzina i czy jest ciepło, ale w poważniejsze rozmowy z osobami poważnie traktującymi odrzucanie przyjętych w nauce obyczajów, by wprowadzać swoje własne pojęcia o sensie i celach nauki, wdawać się na pewno nie będę. I tu ma sens odwołanie do katolików. Gdy mówią, że w coś wierzą, a ja odpowiadam, że w to nie wierzę, ów temat jest zamknięty, ale wszystkie inne są otwarte, łącznie z większością tematów powiązanych z nauką. To są ludzie tacy jak ja, przyjmujący inne punkty wyjścia, ale na ogół (mówię o ludziach wykształconych i zainteresowanych tzw. światem doczesnym) trzymający się w dyskursach kanonów logiki. Natomiast, jak wyżej już powiedziałem, zwolennicy paranormalności, mający swe wymysły za powiązane z logicznym i uczciwym oglądem świata, potrzebują rozmów z psychologami i psychiatrami, kropka.

Jak zwykle naukowcy nie są wolni od wykraczania poza obszar, na którym się znają. Zawsze dla mnie było i jest problematyczne, gdy ktoś z tytułem profesora w jednej dziedzinie wypowiada się z przywoływaniem tegoż tytułu w sprawach całkowicie wykraczających poza jego specjalizacje.
Przywołana w powyższym wpisie pani jest tego znamienitym przykładem, gdzie autorytetem naukowym w jednej dziedzinie próbuje się wesprzeć w obszarze całkowicie odmiennym.

Andsol - Twoim argumentem jest "kropka" i "są wariatami", więc ja tu nie mam już nic do dodania.
Michał - mam wrażenie, że cały czas mnie nie rozumiesz. Jedyne, co Ci pragnę przekazać, to że socjologia nie zajmuje się tropieniem spirytystycznych fałszerstw. Zapewne socjolog, który bada zjawisko spirytyzmu, dotrze w końcu do przyziemnych wyjaśnień lewitujących stolików, ale to nie jest pytanie, jakie wobec zjawiska spirytyzmu zadaje dziedzina nauki zwana socjologią. Na tyle, na ile socjologię znam, a znam ją w szczątkowych formach, nauczanych na moich studiach i z drugiej ręki. Bo nic na temat społeczeństwa Ci odpowiedź na pytanie "czy to było fałszerstwo" nie powie. Gdyby np. nie dało się ustalić, czy to było fałszerstwo, socjologia nadal z powodzeniem mogłaby to badać i uzyskiwać miarodajne wyniki, nie troszcząc się wcale o wyniki badań tych, którzy usiłują znaleźć przyziemne powody, dla których stolik lewituje.
Jeśli chcesz dalej toczyć tę dyskusję, to powiedz mi proszę, co na temat społeczeństwa wynika z rozstrzygnięcia tego drażliwego dla Ciebie zagadnienia - co sprawiło, że stolik lewitował.
Nie twierdzę, że tylko fizyka zajmuje się światem fizycznym.

Takie stoliki lewitowały po zastosowaniu dwóch najbardziej popularnych metod. Pierwsza metoda to włożenie stopy pod jedną nogę stołu a następnie podnoszenie jej do góry co sprawiało że stolik zaczął przechylać się na bok. Druga metoda to polegała na specjalnych stołach z wysuwaną rurką

Nie ma chyba na ten temat statystyk, jednak najbardziej znaną metodą uniesienia stoliczka były bodajże haki wysuwane z mankietów medium. "Najlepsi" gustowali oczywiście w bardziej oryginalnych pomysłach, mając na to swoje własne sposoby - co nie wyklucza oczywiście dwóch powyżej przytoczonych metod :)

polecam ten film http://www.youtube.com/watch?v=CAoL6j46Yrk&feature=related
Tu jest wyjaśniona większość trików mediumistycznych

Inną metodą było podnoszenie stołu kolanami

Socjologia i kulturoznawstwo nie zajmują się stwierdzaniem prawdziwosci zjawisk. Skupiaja sie one raczej na ich analizie i wyciaganiu z nich wnioskow dotyczacych stanu spoleczenstwa. Antropologia bada Innych po to, by móc przeciwstawić im siebie i zrobić swój własny "portret z negatywu". Dawno już odeszło się w tych naukach od próby obiektywizacji zjawisk. zawsze będą one przefiltrowane przez biografię badacza, zawsze będą subiektywne. Badacz powinien jednak lubić to, co bada. Będzie mu sie wtedy lepiej pracowało. Naprawdę kategoria prawdy nie jest tutaj przedmiotem zainteresowania.

Nie mieszajmy tu prawdy w znaczeniu prawdy naukowej, która rzeczywiście jest poza zasięgiem wymienionych nauk. Wszyscy się co do tego zgadzamy, różnimy się w kwestii czy ta niemożność to aby na pewno powód do dumy. Nie można zasłaniać się dywagacjami nad tym od czego zależy prawda, aby tuszować kompromitujące dla określonego stanowiska fakty. Prawdą jest, że stoliczek unosił się... ale prawdą jest też, że miał ukradkiem zamontowane teleskopowe nogi - czymże jest jednak prawda, powiadają obrońcy tych oszustów.

W socjologii... Durkheim postulował, by wszelkie zjawiska społeczne traktować jak rzeczy, tzn. nie wnikać w ich realne istnienie czy prawdziwość, lecz roboczo przyjąć że skoro ludzie traktują je jako prawdziwe, to poddają się one badaniu. Socjologowi będzie więc wszystko jedno, czy zjawisko religii jest sensowne czy nie, czy istnieje przedmiot badanej religii, lecz uzna że skoro ludzie religię praktykują to jest możliwa socjologia religii. Zatem analogicznie, można uznać iż nieważne jest, czy spirytyzm działa tak jak twierdzą spirytyści czy nie, ludzie zachowują się tak, jak gdyby działał, zatem zasadna jest socjologiczna diagnoza zjawiska spirytyzmu. Socjologa guzik tak naprawdę będzie obchodzić hydrauliczny napęd wirującego stolika. Raczej spojrzy na to, jacy ludzie wierzą w jego ponadnaturalne zawirowania/jacy nie wierzą, jak to robią i czym się ta ich wiara przejawia w praktyce życia codziennego.

Straszne bzdury autor powypisywał. Zupełnie nie rozumie, co to są ruchy bezwiedne w stanach transowych. Ochorowicz był psychologiem i do psychologii trzeba się tu odwołać, a nie wymyślać własne teorie niepoparte źródłami.
Kolejna rzecz - Palladino nie była żona iluzjonisty, ale maszynisty w teatrze. Na Boga, to tak jakby powiedzieć, że minister = ministrant.
Co do sióstr Fox - jak zwykle króluje wybiórczość. Z jednej strony pisze się, że siostry przyznały się do oszustwa, a z drugiej zapomina, że po roku odwołały to oświadczenie, stwierdziwszy, że uległy presji Kościoła Katolickiego. Poza tym część komitetów, które badały siostry, stwierdzały, że słyszały bębnienie niczym pięścią rozlegające się w całym pomieszczeniu, co nie można wywołać takim sposobem, jak podano tutaj.
Podsumowując - ignorancja autora, stronniczość, pisanie pod gotową tezę. Nic oryginalnego, odsyłam do literatury przedmiotu!

mediumizmem zajmowało się wielu zwykłych ludzi, którzy we własnym gronie znajomych i osób bliskich odbywali posiedzenia mediumiczne

pomysł - że wszyscy oni sami siebie i wszystkich na około oszukiwali jakimiś wymyślnymi sztuczkami jest pomysłem tak absurdalnym że aż śmiesznym

Percepcja ludzka jest taka że każdy widzi to co chce zobaczyć - materialista (nie mylić z naukowcem) będzie widział w tych zjawiskach czyste oszustwo i żadne tłumaczenia nie przekonają go "że białe jest białe"

Anonimowy:
To zwykli ludzie wymyślali scenariusze swoich pokazów. Nie ma w tym nic niezwykłego i niemożliwego. Dzisiaj jest przecież tak samo. Jak myślisz, kto wymyśla triki dla magików? No sami magicy je wymyślają. Czyli zwykli ludzie tacy jak ty albo ja. Wielu z nich wymyśla sporo na początku kariery, kiedy jeszcze nie zdobyli jakiejś ogromnej wiedzy w tej dziecinie.

A z tym wnikliwym sprawdzaniem to ja bym nie przesadzał. Tak ich wszystkich sprawdzano, a potem siadali sobie w zasłoniętym gabinecie w rogu pokoju, gdzie stało krzesło lub fotel a pod nim potrzebne rekwizyty.

Ubiera się choinkę, a nie sukienkę. Dawniej z taką znajomością języka polskiego nie można było zdać matury, teraz można być dziennikarzem i ekspertem. I to jest wlaśnie smutne!!!